آداب سخن از دیدگاه صائب، سعدی و مولان

در متون ادبی و فرهنگ گذشته ما پرگویی، زایل کننده عقل و سکوت به موقع، سبب آرامش روان و پرورش فکر معرفی شده است. پرحرفی، نشانه کم خردی فرد است و گاهی خود شخص نیز از بیان نابجا و بیش از حد در گفتار خود به رنج و پشیمانی می افت

سعدی

رعایت فصاحت و پرهیز از تکرار سخن

یکی از آداب سخن گفتن در ادب فارسی، پرهیز از تکرار سخن است. سعدی در گلستان آورده است:«سحبان بن وائل، فردی بود بی همتا در خوش سخنی و نیک گفتاری و دلیل آن، این بود که اگر یک سال برای مردم سخن می گفت، یک کلمه را دوبار بر زبان نمی آورد و اگر بازمی خواست همان کلمه را به زبان بیاورد، کلمه ای هم معنی آن می گفت، نه خود آن واژه را».

پیام متن:

پرهیز از تکرار در سخن در مواقع غیر ضروری و تنّوع در سخن در صورت تکرار، موجب فصاحت و زیبایی سخن است.

پرهیز از شتاب زدگی در پرسش

گاهی با صبرپیشگی در پرسیدن، خودمان می توانیم به پاسخ برخی مسائل برسیم. حکایت است: «روزی لقمان حکیم نزد داوود علیه السلام رفت. در حالی که او به ساختن زره مشغول بود و لقمان تا آن زمان زره ندیده بود. از دیدن آن تعجب کرد و خواست از داوود علیه السلام سؤال کند که چه چیزی می سازد، ولی بهره مندی او از حکمت موجب شد که چیزی نپرسد و منتظر بمانْد تا ساخت زره تمام شد. داوود برخاست و آن را بر تن کرد و گفت: زره لباس خوبی برای جنگ است در این وقت لقمان گفت: سکوت حکمت است و کسی هم که به آن عمل کند، کم است».

سعدی

پیام متن:

اگر گاهی در پرسیدن شتاب نکنیم، پاسخ خود را به مرور زمان خواهیم یافت

صائب تبریزی، بارها در دیوان خود، خموشی و کم گویی را ستوده است. از نظر صائب، اگر شخصی بخواهد بزرگی عقل خویش را در جمعی حفظ کند، سخن را کم کند تا به وسیله این موازنه، از صفت کم خردی در امان بماند:

به عقیده این شاعر بزرگ، خاموشی، بهترین پاسخ ابلهان و هرزه گویان است، چنان که خود می گوید:

پیام متن:

صائب

سعدی

خاموشی به موقع و رهایی از سرزنش دیگران

سعدی در گلستان، خاموشی بجا را عامل دور شدن از سرزنش دیگران می داند و در این باره چنین حکایت می کند: «بازرگانی در تجارت هزار دینار زیان دید و به پسر خود سفارش کرد که این موضوع را با کسی در میان نگذارد. وقتی فرزند سبب را پرسید، بازرگان مصلحت این کار را این گونه عنوان کرد که بیان کردن این ضرر، سبب دو برابر شدن غم و اندوه می شود: یکی به دلیل از دست رفتن سرمایه و دیگری به سبب سرزنش همسایه».

پیام متن:

پرهیز از سخن نابجا

بسا دشمنی ها و کینه ها که با سخنی نابجا شکل می گیرند و با سکوتی به موقع یا سخنی منطقی برطرف می شوند. گاه نیز ریشه برخی اختلاف های عمیق، گفتاری ناروا و خاستگاه روابط اجتماعی ناشایست، سخنی باطل است:

مولوی می گوید:

پیام متن:

با کنترل زبان و پرهیز از سخن نابجا می توان راه بسیاری از دشمنی ها و اختلاف ها را سد کرد.

رعایت احترام، هنگام سخن گفتن دیگران

هیچ کس از اینکه میان کلام او دیگری سخن بگوید، خرسند نمی شود و این کار را بی ادب و بی نزاکت می داند. پس شایسته است آنچه برای خود نمی پسندیم، برای دیگران نیز نپسندیم و بدون ضرورت، گفتار کسی را قطع نکنیم.

پیام متن:

گلستان سعدی

نماز در سخنان معصومان علیهم السلام

1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اِنَّ عَمودَ الدّینِ الصّلاةُ و هی اوّلُ ما یُنْظَرُ فیه مِنْ عَمَلِ ابنِ آدَمَ فإن صَحَّتْ نُظِرَ فی عَمَلِه و اِنْ لَمْ تَصِحَّ لَمْ تُنْظَرْ فی بَقیَّةِ عَمَلِه.

همانا نماز، ستون دین و اولین کردار انسان است که در قیامت حساب رسی می شود. پس اگر پذیرفته شد، به بقیه اعمال نیز توجه می شود و اگر پذیرفته نشد، به سایر اعمال نگاه نمی شود.

اَوّلُ مایُحاسَبُ بِه یَوْمَ القِیامةِ الصلاةُ فَمَنْ أَجاب فَقَدْ سِهَلَ عَلَیه ما بعدَه و مَنْ لَم یَجِبْ فَقَد اشْتَدَّ ما بَعْدَه.

در روز رستاخیز، نخستین پرسشی که از انسان می شود، نماز است. اگر پاسخ دهد، بر او آسان می گیرند، ولی اگر پاسخی ندهد، بر او سخت خواهند گرفت.

صَلُّوا صلاتَکُم فی اوّلِ وَقْتِکُم فَاِنَّ اللّه َ عزّوجلّ یُضاعَفُ لَکم.

نماز را در اول وقت بخوانید تا خداوند پاداش شما را دو برابر کند.

مَن صَلّی رَکعتینِ وَ لم یُحَدِّثْ فیهما نَفسَه بِشَی ءٍ مِنْ اُمورِ الدُّنیا غَفَراللّه ُ ذُنُوبَه.

هر کس دو رکعت نماز به جا آورد و در اندیشه امور دنیایی نباشد، خداوند، گناهانش را می بخشد.

لایَنالُ شَفاعَتی مَنْ اِسْتَخَف ّ بصلاتِه ولایَرِدُ عَلیّ الْحَوْضَ لاواللّه ِ.

کسی که نمازش را کوچک بشمارد، به خدا سوگند، از شفاعت من برخوردار نمی شود و در حوض بر من وارد نمی گردد.

2. امام علی علیه السلام :

لیس عَمَلٌ أحَبُّ الی اللّه مِنَ الصلاة فَلایَشْغَلَنَّکُم عَنْ اَوقاتِها شَی ءٌ مِنْ أُمُورِ الدُّنْیا.

هیچ کرداری نزد خداوند، دوست داشتنی تر از نماز نیست. مبادا امور دنیایی، شما را از نماز اول وقت باز دارد.

لَو عَلِمَ الْمُصَلّی ما یَغشاهُ مِنْ جَلالِ اللّه ِ ما سَرّهُ أَن یَرْفَع رأسَه مِن سُجودِه.

اگر نمازگزار می فهمید که شوکت و شکوه خداوند چگونه او را در برگرفته است، هرگز دوست نمی داشت که سرش را از سجده بلند کند.

3. امام صادق علیه السلام :

علیک بالصلاةِ فَاِنَّ آخِرَما أَوصی به رسولُ اللّه و حَثَ علیه الصّلاةُ.

نماز را پاس بدار؛ زیرا آخرین سفارشی که پیامبر کرد و بدان ترغیب فرمود، نماز بود.

أَحبُّ الاَعمالِ اِلَی اللّه ِ عَزّوجلَّ الصلاةُ و هِی آخِرُ وصایَا الاَنبیاء.

نماز، دوست داشتنی ترین کارها نزد خداوند و آخرین سفارش پیامبران است.

صلاةُ رکعتینِ بتَدَبُّرٍ خَیرٌ مِن قِیام لَیلَةٍ و القلبُ ساهٍ.

دو رکعت نماز همراه با اندیشیدن و تأمل، بهتر از شب زنده داری با قلب غافل است

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: